تعریف بلوغ چیست؟
نوجوانی یک دوره بحرانی است که در آن بلوغ اتفاق می افتد . از نظر لغوی بلوغ در فرهنگ فارسی به معنی « رسیدن » ، « رسیدن به سن رشد » ، « مرد شدن » ، « زن شدن » ، « رسیدگی و پختگی و به حد کمال رسیدن » آمده است . سازمان جهانی بهداشت ، نوجوانی را به سنین ۱۰ تا ۱۹ اطلاق می کند . این دوره منشأ تغییرات زیادی در وجود شخص است و موجب می شود که شخص به گونه ای متفاوت ، رفتار و احساس کند . نگاه نوجوان نسبت به جهان تغییر می کند و گاه دچار تشویش و نگرانی می شود . تصمیم گیری برایش مشکل می شود که این عوامل موجب بروز مشکلاتی در برخورد وی با خانواده و جامعه می شود .
بلوغ دوره بحرانی انتقال از مرحله کودکی به بزرگسالی و زمان اکتساب قدرت باروری است . دوره ای که تغییرات تکاملی در مغز و غدد بدن باعث تغییرات جسمانی ، روانی ، روحی و رفتاری می شود .
بلوغ زمانی است که بدن نوجوان شروع به رشد و تغییر می‌کند و توانایی تولید مثل پیدا می‌کند.
تغییرات بدن در دوره بلوغ، سریع‌تر از هر دوره‌ای به جز نوزادی است.
داشتن اطلاعات و آگاهی از روند بلوغ قبل از شروع آن، به والدین و خود نوجوان کمک می‌کند، که این دوره را بهتر بفهمند و مسیر آن را راحت‌تر طی کنند.
همه انسان‌ها متحمل تغییرات دوران بلوغ می‌شوند.
هیچ دو نفری شبیه هم نیستند، اما یک چیز در همه مشترک است و آن این است که همه افراد باید مرحله بلوغ را طی کنند.
بلوغ دختران معمولا در سنین ۹ تا ۱۳ سالگی اتفاق می افتد، اما دخترانی هم هستند که زودتر و یا دیرتر بالغ می شوند. هورمون هایی مانند استروژن، فرآیند بلوغ را انجام می دهند.
عامل وراثت ،عوامل محیطی از قبیل محل جغرافیایی و تماس با نور ، وضعیت سلامت و وزن و تغذیه و شرایط روانی در شروع سن بلوغ دخالت دارند . کودکانی که در مناطق گرم و کم ارتفاع و یا نقاط شهری زندگی می کنند و یا چاق هستند زودتر بالغ می شوند .
بلوغ دختران: برخی از تغییرات بدن را که طی دوران بلوغ در دخترها رخ می دهد، برایتان بیان می کنیم.
۱- موهای جدید
دخترخانمی ممکن است متوجه شود که در مناطقی از بدن که هیچ وقت مویی وجود نداشت، حالا مقداری مو رویش کرده است، مناطقی مثل زیر بغل، پاها و … .
در ابتدا این موها روشن و نازک هستند، اما با گذشت زمان تیره و ضخیم می شوند.
۲- رشد قدی
جهش رشد معمولاً در دختران حداقل ۲ سال زودتر از پسران اتفاق می افتد و بسیار چشمگیر است . به طوری که در مدت یک سال میزان رشد ۲ برابر می شود و قد حدود ۱۱-۶ سانتی متر بیشتر می شود . جهش چشمگیر رشد و حداکثر افزایش آن ، معمولاً دو سال بعد از جوانه زدن پستانها و یک سال قبل از شروع عادت ماهانه اتفاق می افتد .
در طی دوران بلوغ، رشد قدی ادامه می یابد. در برخی، رشد به سرعت اتفاق می افتد که به نام “جهش ناگهانی رشد” خوانده می شود. این جهش رشد، بین سنین ۹ تا ۱۱ ساله دیده شده است.
سرعت رشد در دختران به میزان هورمون رشد و هورمون ج ن س ی ( استروژن ) مربوط می شود . هورمون رشد باعث افزایش رشد بخصوص در استخوانها و غضروف می شود . ولی هورمون ج ن س ی ( استروژن ) سبب بسته شدن مرکز رشد استخوانی و کاهش و کند شدن رشد استخوان می شود . به همین دلیل است که بعد از شروع قاعدگی ، سرعت رشد قد کندتر می شود و معمولاً بیش از ۶ سانتی متر افزایش نمی یابد .
افرادی که دارای این فوران رشد هستند، هر سال حدود ۱۰ سانتی متر افزایش قد خواهند داشت. اما مثل بقیه موارد بلوغ، رشد ممکن است سریع و یا کند باشد.
۳- رشد سینه
در دوران بلوغ سینه ها بزرگ می شوند. اگر یکی از سینه ها کوچکتر از دیگری باشد، جای نگرانی ندارد، زیرا بعد از مدتی هر دو سینه به یک اندازه خواهد شد.
۴- مراقبت از پوست
اگر پوستتان، جوش زد، نگران نباشید. حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد افراد در سن بلوغ، جوش می زنند. در واقع، زدن جوش جزء اولین علائم دوران بلوغ می باشد. این جوش ها ممکن است روی صورت، بالای سینه و یا پشت دیده شوند.
در طی دوران بلوغ، فعالیت غده های چربی زیاد می شود و موجب بروز جوش می شود. استرس، عادت ماهانه و مواد آرایشی چرب نیز باعث بوجود آمدن جوش می شوند
معمولا جوش های دوران بلوغ، با اتمام این دوران، از بین خواهند رفت.
۵- افزایش تعریق
اگر خیلی عرق می کنید، این را بدانید که شما اولین نفری نیستید که از این موضوع رنج می برید.
ناگهان در طی دوران بلوغ، ۲ تا ۴ میلیون غده عرق در بدن فعال می شوند. هنگامی که عصبانی می شوید و یا در محیط گرمی قرار می گیرید، بیشتر عرق می کنید.
تعریق بیشتر در زیر بغل صورت می گیرد. اگر می خواهید از بوی بد عرق خلاص شوید، به طور مرتب حمام کنید و از مواد ضدتعریق مثل مام استفاده کنید.
۶- ترشحات
در طی دوران بلوغ، ترشحات واژن دیده می شود. این ترشحات به رنگ زرد یا سفید است.
اگر خارش، بوی بد و یا ناراحتی در واژن داشتید، با مادر خود صحبت کنید، زیرا این می تواند نشانه ای از عفونت باشد.
۷- تغییر شکل بدن
دختران در مقایسه با پسران، دارای چربی بدن بیشتری هستند.
در طی دوران بلوغ، ممکن است متوجه شوید که بدنتان دارای چربی های بیشتری نسبت به قبل است.
در ابتدا، ممکن است متوجه چربی شکم شوید. اما بعد از مدتی، کمر کوچکتر و باسن و ران ها بزرگتر خواهند شد.
8- عادت ماهیانه
خون ریزی ماهانه، در سنین ۹ تا ۱۶ سالگی رخ می دهد. در این دوران، باید بهداشت را کاملا رعایت کنید و همیشه نوار بهداشتی همراه خود داشته باشید.
رعایت نکاتی برای تسکین و یا بهبود ناراحتی های جسمی و روحی پیش از قاعدگی
مصرف کم‌تر مواد غذایی که حاوی قند یا شکر به مقدار زیاد هستند و به جای آن استفاده بیشتر از نان، سیب‌زمینی، خرما و حبوبات
مصرف کم‌تر چربی‌های حیوانی و گوشت قرمز و جای‌گزینی آن با روغن های گیاهی و گوشت سفید (مرغ و ماهی)
مصرف کم‌تر نوشابه های کافئین‌دار نظیر قهوه و چای
کاهش مصرف نمک تا حد ممکن
۹- مراقبت از دندان ها
در دوران بلوغ، هورمون های اضافی در بدن موجب بروز مشکلاتی در دهان می شوند. لثه ها ممکن است حساس‌تر و متورم شوند.
لذا باید همیشه مسواک بزنید و بعد از غذا، با نخ دندان لای دندان هایتان را تمیز کنید.
رعایت بهداشت دهان و دندان باعث جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان، بیماری های لثه ای و دیگر مشکلات می شود.
ترتیب تغییرات جسمی دخترها در دوران بلوغ
شکل‌گرفتن و کامل‌شدن پستانها (۵/۱۲-۵/۷ سالگی)
رویش مو در زیر بغل و عانه (۱۵-۹ سالگی)
جهش رشد ( ۲ سال بعد از جوانه زدن پستانها تایک سال قبل از عادت ماهانه )
شروع عادت ماهانه (۱۶-۹ سالگی)
رشد موهای زهار مانند بالغین ( ۱۸-۱۲ سالگی)
توصیه هایی برای دختران نوجوان
در دوران بلوغ ممکن است، یک نفر را در زندگی ملاک زیبایی قرار دهید (مثلا یک بازیگر را) و سعی کنید شبیه او شوید. ولی ممکن است شما شکم داشته باشید و ظاهر شما شبیه او نباشد. این یک امر طبیعی است، ظاهر و باطن همه افراد با هم متفاوت است. این تفاوت ها باعث شیرینی زندگی می گردد.
پس، بهتر است به جای آنکه خود را (از نظر ظاهر) شبیه یک نفر کنید، ورزش کنید و عادات صحیح غذایی داشته باشید و وزن خود را متعادل نمایید.
همچنین در طی دوران بلوغ، تغییرات بدنی و احساسی رخ می دهد و شما سئوالات زیادی را خواهید داشت. بنابراین با مادر و یا خواهر بزرگتر از خود در این رابطه صحبت کنید و نگران نباشید.
بهداشت جسمی بلوغ در دختران
توجه به نظافت پوست موجب زیبایی ، شادابی ، تبخیر ، تعریق و تنفس پوستی و از بین رفتن بوی بدن می شود . شستشو با آب ولرم و صابون سبب پاکیزگی پوست می شود . در این دوره غدد عرق ، ماده چربی با بوی بد ترشح می کنند که سبب بد بو شدن بدن می شود . شستشوی بدن و استحمام علاوه بر تمیزی و نشاط و شادابی نوجوان ، سبب از بین رفتن بوی بد بدن نیز می شود .
بنابراین بهترین و مهمترین وسیله نظافت پوست حمام کردن و شستن تمام بدن بوسیله آب گرم و صابون است .
استحمام مرتب برای سلامتی نوجوان لازم است . استحمام روزانه در دوران عادت ماهانه لازم است . البته توصیه می شود از حمام کردن در وان خودداری شود . دردهای دوران عادت ماهانه اغلب به دلیل انقباضات عضلانی رحم بوجود می آیند که می توان آن را از طریق استحمام با آب گرم و یا استفاده از کیسه آب گرم به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه تسکین داد .
در دوران عادت ماهانه ، شستشو و گرفتن طهارت ضروری است و سبب هیچ نوع بیماری نمی شود . با شستشوی خون ، بوی بد از بین می رود و از مساعد شدن محیط برای رشد انواع میکروبها جلوگیری می شود .
در شروع بلوغ به علت فعالیتهای هورمونهای بدن ،فعالیت غدد پوست زیاد شده ، باعث ایجاد جوش می شود . جوشهای صورت نباید دستکاری شوند زیرا موجب عفونت و برجای ماندن محل جوشها به شکل جای زخم بر روی صورت می شود . در موارد خفیف بایستی از طریق شستشوی مرتب با آب ولرم و صابون آنها را تمیز نگهداشت و از دستکاری یا فشاردادن و کندن آنها خودداری کرد .
استفاده از حوله و وسایل بهداشتی شخصی و همچنین زدودن موهای زائد بدن به روش صحیح ، از نکات ضروری است که باید رعایت شود .
محافظت و پاکیزگی دست و صورت که بیشتر در معرض آلودگی هستند ، اهمیت زیادی دارد . شستشوی مرتب پاها و مسواک زدن منظم و مرتب و صحیح دندان ها از نکات بهداشتی ضروری در همه دوره های زندگی و بخصوص در دوران بلوغ هستند . با رعایت بهداشت دهان و دندان ، پوست و سایر موارد بهداشت فردی ، نوجوانان می توانند از ابتلا به بسیاری از بیماریها پیشگیری کنند .
ورزش مناسب ترین وسیله برای تأمین سلامت نوجوانان است . ورزش علاوه بر تفریح و تخلیه انرژی نوجوان ،فواید جسمی و روانی بسیاری دارد . ورزش سبب بهبود کار سیستمهای بدن شامل عضلات ، استخوانها و … می شود و قلب ، ریه و سیستم گردش خون را تقویت می کند ؛ فشارهای عصبی ، افسردگی و نگرانی را کاهش می دهد ؛ موجب گسترده شدن روابط اجتماعی و افزایش ظرفیت شخصیتی نوجوان و تقویت خودباروری ، احساس لیاقت و توانایی او می شود . انتخاب ورزش مناسب با توجه به ساختار بدنی فرد و سلامت و بیماری وی و همچنین گزینش محیط مناسب برای ورزش از نکات اساسی است .
در پایان دوره بلوغ ، تغییر فرم بدن و پیدایش هیکل زنانه رخ می دهد . به طوری که چربی به شکل زنانه در بدن توزیع می شود . یعنی لگن پهن و رانها کلفت می شود . پستانها کاملاً رشد می کند . همچنین علاوه بر قاعدگی ، رحم ، مهبل و اعضای تناسلی زن نیز به اندازه کافی رشد می کنند . این مراحل معمولاً در ۱۸ سالگی کامل می شوند . بر اثر ترشحات هورمونی ، فعالیت غدد چربی و عرق نیز در دختران افزایش پیدا می کند و ممکن است باعث پیدایش جوش در صورت و یا سایر اعضا بدن شود . این جوشها نباید دستکاری شوند زیرا در این صورت عفونی می شوند و پس از بهبودی اثرات آنها روی پوست باقی می ماند . در صورتی که میزان عرق کردن زیاد باشد ممکن است لازم باشد دختران ( علاوه بر استحمام ) از اسپری زیر بغل و یا لوسیونهای ضد عرق استفاده کنند .
ناهنجاریهای بلوغ
بلوغ زودرس : گاهی اوقات علامتهای بلوغ و حتی قاعدگی زودتر از ۸ سالگی شروع می شود که به آن بلوغ زودرس می گویند . بلوغ زودرس در دختران ۵ برابر شایعتر از پسرها است . در اغلب موارد ، علت آن ناشناخته است ، بعضی بیماریهای تخمدان یا بعضی بیماریهای دیگر و مصرف بعضی از داروها ممکن است موجب بلوغ زودرس شوند که در صورت بروز آن باید به پزشک مراجعه کرد .
بلوغ دیررس : تغییرات زیادی در محدوده سنی بلوغ دیررس وجود دارد ، ولی معمولاً اغلب دختران در ۱۳ سالگی وارد مرحله بلوغ شده اند . بلوغ دیررس بسیار نادر است . در صورت عدم ظهور علائم بلوغ تا پایان ۱۶ سالگی باید به پزشک مراجعه کرد . علل مختلفی از قبیل مشکل ژنتیکی و ناهنجاریهای مختلف دستگاه تناسلی ممکن است موجب بروز بلوغ دیررس شوند .
پاسخ به یک سئوال :
دختری دارم که چندروز دیگر ۸ سالش تمام می‌شود و یکی از سینه‌هایش بزرگتر است. علتش چیست؟
شروع دوران بلوغ در دختران از ۱۲ سالگی و در پسران از۱۴ سالگی است. علائم شروع بلوغ در ۱۲ سالگی در دخترها به صورت برجستگی نوک سینه است که ممکن است یکی از سینه‌ها اول بزرگتر باشد. همچنین موهای بور و ظریف در قسمت‌های مختلف بدن رشد می‌کند. در سال‌های اخیر به علت اینکه کودکان از غذاهای فست‌فود استفاده می‌کنند و رژیم غذایی نامناسب دارند وزن‌شان زیاد است و بلوغ زودرس یا بیماری دیابت دارند. توصیه می‌شود این کودک معاینه شود. اگر علائم بلوغ مانند برجستگی نوک سینه و علائم دیگر بلوغ مانند رشد موهای نازک زیربغل و… را دارد باید آزمایش هورمونی انجام شود تا اگر استروژن بالا‌تر باشد با تجویز هورمونهای خاص بلوغ رابه عقب بیندازند تا بر رشد استخوانی کودک تاثیری نگذارد. بررسی وزن و قد برای این کودک ضروری است.
نظرات شما عزیزان:
آمار
وبلاگ:
